Samenlevingscontract, geregistreerd partnerschap of trouwen?
Als een stel trouwt, zijn er financieel een hoop zaken in één klap goed geregeld. Niet elk stel droomt van een huwelijk, maar misschien willen ze wel samenwonen of een huis kopen. Vaak wordt dan gegrepen naar een samenlevingscontract. Eigenlijk is dit niet altijd even logisch: als een stel dan toch een financiële verbinding aangaat, is het geregistreerd partnerschap in feite namelijk een logischer keuze. Het is immers sneller, completer én voordeliger. En mochten de partners op een later moment alsnog willen trouwen, dan kan dat ook.
Samenlevingscontract
Als twee partners nog niet kunnen of willen trouwen, maar wel gaan samenwonen, kunnen ze onderlinge afspraken laten vastleggen in een samenlevingscontact. Dit is geen verplichting, maar wel verstandig om te doen. Door samenwonen an sich ontstaan er wederzijds geen rechten en plichten tussen de partners. In een samenlevingscontract kan het stel dan bijvoorbeeld afspraken maken over:
De verdeling van inkomsten en uitgaven
Wie welke bezittingen inbrengt en hoe deze worden verdeeld bij uit elkaar gaan
Wat er gebeurt met gezamenlijke bezittingen wanneer een van de partners overlijdt
Dit laatste is belangrijk, omdat zonder testament én zonder vastgelegde afspraken erfgenamen hun deel kunnen opeisen van de woning van het stel. Met het oog hierop is het zinvol om in het contract een zogenaamd verblijvingsbeding op te nemen. Zo mag de langstlevende partner gebruik blijven maken van de gezamenlijke bezittingen en dus ook van de woning. Kleine kanttekening: dit kan alleen als de woning op beide namen staat.
Het vastleggen van afspraken mag (maar moet niet) worden gedaan door een notaris. Als de partners elkaars wettelijke erfgenaam willen worden, moet dit wel gebeuren door een notaris. Deze legt dit dan vast in een testament. Ook met het oog op een eventueel partnerpensioen kan het opstellen van een samenlevingscontract interessant zijn: vaak bestaat geen recht op partnerpensioen als de partners samenwonen zonder dat ze verder iets geregeld hebben.
Voor samenwoners zonder notarieel contract, geldt dat ze geen partners zijn voor het erfrecht. Volgens dit recht zijn partners pas na vijf jaar elkaars wettelijke partners. Tot die tijd is de vrijstelling voor erfbelasting slechts € 2.244 in plaats van de reguliere € 671.910. Over het geërfde meerdere (zoals het deel van de overwaarde op de gezamenlijke woning), betaalt de langstlevende partner maar liefst 30% of 40% belasting (als ze voor de erfbelasting niet als partners worden aangemerkt).
Geregistreerd partnerschap
Een geregistreerd partnerschap lijkt op een huwelijk: het verloopt via een ambtenaar van de burgerlijke stand, moet minimaal 14 dagen van tevoren worden aangevraagd en er moeten twee tot vier getuigen bij de voltrekking aanwezig zijn om de akte te ondertekenen. Verder kost een geregistreerd partnerschap meestal enkele tientjes. Een geregistreerd partnerschap aangaan kan zelfs helemaal kosteloos: elke gemeente biedt vaste tijdstippen aan waarop alles snel en gratis wordt geregeld.
Maar, nog belangrijker: met een geregistreerd partnerschap worden alle rechten en plichten automatisch wettelijk geregeld. Denk aan financiële kwesties zoals:
Onderhoudsplicht: partners moeten elkaar onderhouden en zijn samen verantwoordelijk voor de kosten van hun huishouden.
Vermogen en bezittingen: met een geregistreerd partnerschap geldt automatisch de beperkte gemeenschap van goederen. Dit houdt in dat bezittingen en schulden die vóór het partnerschap van de ene partner waren, ook van deze partner blijven. Bezittingen of schulden die worden gekocht of gemaakt tijdens het partnerschap, worden verdeeld volgens de 50/50-regel. Bezittingen die een partner tijdens het partnerschap krijgt door erfenis of schenking, blijven bij uitzondering wél van die partner alleen en hoeven wettelijk niet te worden verdeeld.
Pensioen: door het geregistreerd partnerschap komen de partners in aanmerking voor een nabestaandenpensioen wanneer de partner overlijdt. Ook ontstaat automatisch het recht op een deel van elkaars ouderdomspensioen bij relatiebeëindiging.
Erfenis: de partners worden door het partnerschap ook automatisch elkaars erfgenamen en genieten dus ook automatisch van de maximale vrijstelling van erfbelasting. Ten slotte regelt het erfrecht dat de langstlevende partner de meeste rechten heeft en het ‘best verzorgd’ achterblijft van alle erfgenamen.
Een geregistreerd partnerschap is dus enerzijds een stuk goedkoper dan een samenlevingscontract via een notaris, omdat er simpelweg geen notaris bij komt kijken. Maar anderzijds (nog belangrijker) worden met een geregistreerd partnerschap alle rechten en plichten automatisch wettelijk geregeld.
Van geregistreerd partnerschap naar huwelijk
Als geregistreerd partners elkaar op een later moment alsnog het ja-woord willen geven, dan kan dat. Een ambtenaar van de burgerlijke stand kan een geregistreerd partnerschap later altijd bijschrijven in het huwelijksregister. Eigenlijk verandert er dan weinig tot niets: de partnerschapsvoorwaarden gelden voortaan als huwelijksvoorwaarden.
Als partners met een samenlevingscontract besluiten te trouwen, vervallen de bepalingen in het samenlevingscontract en worden deze vervangen door de wettelijke voorwaarden van een huwelijk. Als partners deze willen laten aanpassen, gaat dat wederom via een notaris.
Uit elkaar
Mochten de partners geen heil meer zien in de relatie en van elkaar scheiden, dan gelden bij het ontbinden van een geregistreerd partnerschap dezelfde rechten en plichten als bij het ontbinden van een huwelijk. Met één uitzondering: er hoeft bij een geregistreerd partnerschap niet altijd een rechter te worden ingeschakeld. Bij een samenlevingscontract gelden geen wettelijke rechten en plichten wanneer partners uit elkaar gaan, maar wel de afgesproken regels in het contract.
Zijn er kinderen in het spel, dan gelden er overigens andere regels.
Meer informatie?
Een huwelijk, geregistreerd partnerschap en samenlevingscontract hebben verschillende financiële (en fiscale) spelregels. Maar ook emotioneel en praktisch verschillen deze drie relatievormen van elkaar.
Om deze overeenkomsten en verschillen in kaart te brengen, heeft het ministerie van Justitie en Veiligheid het ‘informatieblad Trouwen, geregistreerd partnerschap en samenwonen’ ontwikkeld. Een handig hulpmiddel voor wie alle informatie nog eens rustig wil doornemen.
Natuurlijk staan wij ook altijd voor jullie klaar voor een geruststellend gesprek over jullie financiële toekomst.
